:: دوره 13، شماره 48 - ( تابستان 1399 ) ::
جلد 13 شماره 48 صفحات 30-7 برگشت به فهرست نسخه ها
تحلیل انتقادی آموزه اخلاقی ـ معنوی «ترک تعلقات این‌دنیائی» (از چیستی، امکان‌سنجی و مطلوبیت آن تا تحلیل تطورات معنائی دنیا
هاشم قربانی
استادیار گروه معارف اسلامی دانشگاه بین المللی امام خمینی
چکیده:   (2311 مشاهده)
تحلیل چیستی، امکان‌سنجی و مطلوبیت «ترک تعلقات این‌دنیائی» به‌عنوان یکی از توصیه‌های موکد در آموزه‌های اسلامی و ادبیات عرفانی مسئله مقاله حاضر است. این پژوهش به روش پدیدار شناسانه ضمن نقد برخی پیش‌انگاره‌های این مساله نظیر ظلمانی‌انگاری عالم زمینه تبیین صحیح دیدگاه اسلامی از «ترک تعلق دنیوی» وارائه نحوه مطلوب رابطه انسان با دنیا را فراهم خواهد کرد؛ در نتیجه توجه و آگاهی به واقعیت‌های بنیادین هستی [در ساحت باورها] و ترتیب اثر دادن به آنها [در ساحت رفتار] و زیست اخلاقی و «حضور خدا» را در معنای مورد نظر از ترک تعلقات دنیوی باید مورد توجه قرار داد. طراحی آیات قرآن ناظر بر دنیا در هرم هشت مرحله‌ای، نشان از آن دارد که قرآن در بافتار خاصی از دنیا سخن گفته و ترک تعلق دنیوی باید با توجه به آن هرم تبیین شود. نحوه تلقی از دنیا در برخی مکاتب، آفت‌زاست در حالیکه آموزه های اسلامی تصویری جامع و به دور از آفت ارائه می دهد.
واژه‌های کلیدی: اخلاق اسلامی، دنیا، تعلقات دنیوی، ترک تعلق.
متن کامل [PDF 318 kb]   (857 دریافت)    
نوع مطالعه: نظری | موضوع مقاله: فرا اخلاق(با رویکرد اسلامی)
دریافت: 1399/7/13 | پذیرش: 1399/4/10 | انتشار: 1399/4/10
فهرست منابع
1. قرآن کریم.
2. نهج‌البلاغه، 1383، شرح ابن ابی‌الحدید، قم، مکتبه ایه الله المرعشی.
3. ابن‌شعبه، حسن بن علی، 1381، تحف العقول، تهران، دار الکتب الإسلامیه،‌چ 1.
4. اسماعیل‌پور، ابوالقاسم، 1375، اسطوره آفرینش در آئین مانی، تهران، فکر روز.
5. بحرانی، هاشم، 1389، البرهان فی تفسیر القرآن، ترجمه رضا ناظمیان و همکاران، تهران، نشر کتاب صبح، چ 2.
6. البغدادی، ابوالقاسم الجنید بن محمد، 1425 ق، رسائل الجنید، محقق و مصحح جمال رجب سیدبی، دمشق، دار اقرا للطباعه و النشر و التوزیع.
7. جامی، عبدالرحمن، 1425 ق، شرح فصوص الحکم، تصحیح عاصم ابراهیم الکیالی الحسینی، بیروت، دارالکتب العلمیه.
8. جامی، عبدالرحمن، 1858 م، نفحات الانس، تصحیح ولیام ناسولیس و همکاران، کلکته، مطبعه لیسی.
9. جوادی‌آملی، عبدالله، 1391، مفاتیح الحیاه، قم، اسراء، چ 8.
10. حرعاملی، محمد بن حسن، 1403 ق، وسائل الشیعه، بیروت، دار احیاء التراث العربی.
11. حسینی دشتی، سید مصطفی، 1387، معارف و معاریف، قم، مؤسسه تبیان.
12. ذکاوتی قراگزلو، علیرضا، 1390، بازشناسی و نقد تصوف، تهران، سخن.
13. رازی، فخرالدین، 1420 ق، تفسیر مفاتیح الغیب، بیروت، دار إحیاء التراث العربی، چ 3.
14. سالاری، مصطفی و سید احمد حسینی، 1393، «دنیا؛ نماد عالم ظلمات در عرفان اسلامی»، فصلنامه عرفان اسلامی، سال یازدهم، ش 41، ص 34 ـ 13.
15. سهروردی، شهاب‌الدین، 1396، حکمه الإشراق، تحقیق هانری کربن، تهران، انجمن حکمت و فلسفه ایران.
16. شجاعی‌زند، علیرضا، 1392، «دین و دنیا: بررسی نگرشهای متفاوت ادیان به دنیا»، فصلنامه اندیشه دینی، ش 1، دوره 13، ص 118 ـ 85.
17. شهرزوری، شمس‌الدین، 1372، شرح حکمه الإشراق، تحقیق حسین ضیائی، تهران، مؤسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی.
18. شیمل، آنه ماری، 1387، ابعاد عرفانی اسلام، ترجمه عبدالرحیم گواهی، تهران، دفتر نشر فرهنگ اسلامی، چ 6.
19. صدری‌نیا، باقر، 1377، «تصوف؛ از دنیاگریزی تا دنیاگرائی»، نشریه دانشکده ادبیات و علوم انسانی، ش 168، ص 111 ـ 91.
20. طوسی، نصیرالدین، 1377، اخلاق محتشمی، تهران، انتشارات دانشگاه تهران، چ 3.
21. غزالی، محمد بن محمد، 1416 ق، مجموعه رسائل غزالی، بیروت، دارالفکر.
22. غزالی، محمد بن محمد، بی‌تا، احیاء علوم‌الدین، بیروت، دار الکتب العربی.
23. غنی، قاسم، 1386، تاریخ تصوف در اسلام، تهران، نشر زوار، چ 10.
24. فیض‌کاشانی، ملا محسن، 1372، راه روشن، ترجمه سید محمدصادق عارف، مشهد، انتشارات آستان قدس رضوی.
25. قشیری، ابوالقاسم، 1374، الرساله القشیریه، تصحیح عبدالحلیم محمود، محمود بن شریف، قم، بیدار.
26. کاپلستون، فردریک، 1380، تاریخ فلسفه، یونان و روم، ترجمه سید جلال‌الدین مجتبوی، تهران، انتشارات علمی و فرهنگی و انتشارات سروش، چ 4.
27. کلینی، ثقه‌الاسلام محمد بن یعقوب، 1389، اصول کافی، ترجمه محمدباقر کمره‌ای، تهران، اسوه، چ 11.
28. کلینی، ثقهالاسلام، محمد بن یعقوب، 1365، الکافی، تهران، دار الکتب الاسلامیه، چ 4.
29. گیلانی، عبدالرازاق، 1377، شرح مصباح الشریعه، تصحیح رضا مرندی، تهران، پیام حق.
30. لاهیجی، محمد بن یحیی، 1383، مفاتیح الاعجاز فی شرح گلشن راز، تصحیح محمدرضا بزرگی و عفت کرباسی، تهران، زوار.
31. مجلسی، محمدباقر، 1403 ق، بحارالأنوار، بیروت، دار احیاء التراث العربی، چ 2.
32. مرادی، حسن و محمود صیدی و الهه کابلی،‌ 1395، «تحلیل ماهیت و هدف زندگی دنیوی از دیدگاه علامه طباطبائی با محوریت رساله‌های انسان در دنیا و ولایت»، مجله حکمت اسرا، سال هشتم، ش 2، ص 105 ـ 85.
33. مصباح‌یزدی، محمدتقی، 1387، نقد و بررسی مکاتب اخلاقی، قم، مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی، چ 2.
34. مصباح‌یزدی، محمدتقی، 1388، در جستجوی عرفان اسلامی، قم، مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی، چ 3.
35. موسوی، سید محمدحسین و همکاران، 1396، «بررسی تطبیقی ماهیت دنیا و پیوند آن با رنج در اسلام و آئین بودائی»، فصلنامه مطالعات شبه قاره دانشگاه سیستان و بلوچستان، سال نهم، ش 33، ص 212 ـ 193.
36. مهدی‌یار، منصوره و سید محمد رضا تقوی و محمدعلی گودرزی، 1396، «ساخت و اعتباریابی مقیاس تعلقات دنیوی»، مجله فرهنگ در دانشگاه اسلامی، سال هفتم، ش 4، ص 84 ـ 67.
37. نسفی، عزیز بن محمد، 1389، الانسان الکامل، تهران، طهوری، انجمن ایران‌شناسی فرانسه در تهران.
38. نصیری، روحالله، 1388، «مطالعه معناشناختی دنیا در قرآن کریم»، پژوهشنامه علوم و معارف قرآن کریم، سال اول، ش 2، ص 87 ـ 69.
39. همدانی، عین‌القضاه، 1386، تمهیدات، تصحیح عفیف عسیران، تهران، منوچهری.
40. یزدان‌پناه، یدالله، 1389، حکمت اشراق، تحقیق مهدی علی‌پور، قم، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.


XML   English Abstract   Print



بازنشر اطلاعات
Creative Commons License این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است.
بازنشر اطلاعات
Creative Commons License این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است.
دوره 13، شماره 48 - ( تابستان 1399 ) برگشت به فهرست نسخه ها