عضو هیئت علمی و دانشیار گروه علوم قرآن و حدیث پژوهشگاه حوزه و دانشگاه
چکیده: (1487 مشاهده)
در مفهوم‌شناسی «دلال» به‌مثابه شیوه‌ای در رابطه بنده با خداوند، دو برداشت ایجابی و سلبی، قابل تبیین است. در بعد سلبی، نیایشگر در دام آفاتی می‌افتد؛ حجاب‌هایی نظیر: عجب، کبر و ...؛ بعد ایجابی نیز به ظرافت‌ها و لطافت‌های مناجات باخدا اشاره دارد که نیایشگر با شیرین‌زبانی و ناز و کرشمه، تلاش دارد خود را هرچه بیشتر به معشوق نزدیک کند. این مقاله، به روش توصیفی ـ تحلیلی و با جستجو در دعاهای امامان معصوم به‌ویژه مناجات عارفانه، امام سجاد× می‌کوشد، ابعاد مختلف دلال را واکاوی کند؛ نتایج این بررسی‌ها نشان می‌دهد؛ برخلاف دیدگاه برخی از محققان، که عمدتاً دلال را تنها در حوزه سلبی مورد توجه قرار داده‌اند،در سیره عبادی ـ اخلاقی معصومان^ بر بعد ایجابی تأکید زیادی شده است؛ افزون‌براین، می‌توان نمونه‌هایی از دلال فعلی و رفتاریرا در سیره آنان جستجو کرد که دیگران به این معنا اشاره‌ای نکرده‌اند.
