غالب فیلسوفان اسلامی ضمن پذیرش تعریف ارسطویی از فضیلت به توسط میان دو حد افراط و تفریط، خود را با اشکالات جدی در باب تعمیم و کلیت این قاعده نسبت به مصادیق مختلف فضیلت مواجه دیده و درصدد رفع آن اشکالات از طرق گوناگون برآمدهاند. این پژوهش درصدد پاسخ به این سؤال اساسی است که فیلسوفان اسلامی چه راهحلهایی را برای رفع معضل تعمیم و کلیت در قاعده حد وسط ارسطو ارائه کردهاند؟ در این مقاله با روش توصیفی ـ تحلیلی و تجزیه و تحلیل دیدگاههای فیلسوفان اسلامی، ضمن ارائه تبیینی فلسفی از فعل و انفعالات نفس انسانی در جهات تعادلی و فراتعادلی، دیدگاه حکمای اسلامی در عمومیت و کلیت قاعده اعتدال، تفکیک میان فضایل اخلاقی و عقلی و تأکید بر جریان قاعده حد وسط در فضایل اخلاقی و همچنین تصرف در معنای حکمت و تفکیک آن به حکمت نظری و عملی ارائه خواهد شد. تبیین این دیدگاه در نهایت راهکارهایی را در جهت برونرفت از اشکالات قاعده حد وسط ارسطویی در مباحث فضیلتشناختی پیشنهاد میدهد.