یکی از ادوار مهم در تاریخ اندیشۀ اخلاقی جهان اسلام، عصر صحابۀ پیامبر| است که فرصت داشتند تا آموختههای خویش را از پیامبر اکرم| در زمینههای مختلف، بههمراه اجتهاد شخصیشان و بهتناسب نیاز بومی که در آن میزیستند، رواج دهند. با این حال، کمتر کوششی برای شناخت نظریهپردازیهای عالمان این عصر ـ ازجمله نگرشهای اخلاقی ایشان ـ صورت گرفته و بیشتر به نقش آنها در انتقال سنت نبوی توجه شده است. در این مقاله، با نگرشی بازبینانه به این رویکرد فراگیر، اندیشۀ اخلاقی عبدالله بن مسعود، یکی از عالمان برجستۀ این دوره، بازشناسی و بازسازی میشود؛ عالمی که به عصر پیش از تدوین در تمدن اسلامی تعلق دارد و همچون بسیاری دیگر از معاصران خویش ناشناخته مانده و اثر وی بر تحول اندیشۀ اخلاقی در جهان اسلام واکاوی نشده است. بدین منظور، با مروری بر شواهد تاریخی و روایات بازمانده از وی، نخست مبانی هستیشناسانه و نگرشهای کلی وی به هستی و انسان و کمال و سپس تفکر اخلاقی خاصی که وی ترویج میکند، بررسی خواهد شد.