«رضا» یکی از مقامات عرفانی و بلکه والاترین آنهاست. با‌توجه به اهمیّت آن در سیر‌و‌سلوک عرفانی، پژوهش حاضر با رویکردی توصیفی- تحلیلی، مقام‌عرفانی رضا را در اللّمع سرّاج‌طوسی به‌عنوان قدیمی‌ترین اثر تعلیمی عرفانی مورد بررسی قرار داده و مبتنی بر کلام امیرالمؤمنین (ع) آن را نقد کرده و تأثیرپذیری این متن را از آموزههای امام عارفان شناسایی کرده است. سرّاج همچون بعضی دیگر از عارفان با شاخصهایی مقامات را از احوال جدا کرده و «رضا» را جزو مقامات لحاظ کرده است و پس از آن، احوال را برمیشمارد. اما تطبیق کلمات امیرالمؤمنین (ع) در خصوص «رضا» بر شاخصهای مذکور، نشان میدهد دیدگاه عرفایی چون ابن عربی با کلام حضرت سازگارتر است که تفاوت احوال و مقامات را از حیث شدت و ضعف میبینند و تمایز ماهوی میان آن‌ها قائل نیستند. در سخنان حضرت، مرز گذاری و دسته‌بندی میان احوال و مقامات وجود ندارد و می‌توان هم احادیث دالّ بر مقام و اکتسابی بودن رضا و هم احادیث دالّ بر حال و اعطایی بودن رضا را در آن مشاهده کرد. با توجه به کلام امیرالمؤمنین (ع)، مرتبۀ سومی که سرّاج برای اهل رضا قائل شده است، امکان تحقق ندارد و این از ایرادات تقسیم‌بندی سه‌گانۀ اوست.
Peyvandi M, Khayatian Q, Daniali M. The Influence of Imam Ali’s Speech on Sarrāj Tūsī’s View about the Explanation of the Spiritual Station of Contentment. پژوهشنامه اخلاق 2022; 15 (57) :141-160 URL: http://akhlagh.maaref.ac.ir/article-1-1936-fa.html
پیوندی مرضیه، خیاطیان قدرت الله، دانیالی محمدجواد. تأثیر کلام امام علی (ع) در دیدگاه سرّاج طوسی در تبیین مقام عرفانی رضا. پژوهشنامه اخلاق. 1401; 15 (57) :141-160
.jpg)
